طرز نصب جارو مرکزی در ساختمان‌های مسکونی و اداری

نصب جارو مرکزی (Central Vacuum System) یکی از مهم‌ترین مراحل در پیاده‌سازی سیستم نظافت مرکزی در ساختمان‌ها است. این سیستم با انتقال تمامی آلاینده‌ها، ذرات معلق و گرد و غبار به یک واحد مرکزی مکش که معمولاً در محلی دور از فضای زندگی نصب می‌شود، کیفیت هوای داخلی (IAQ) را به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد. نصب صحیح این سیستم نه‌تنها بازدهی مکش و طول عمر موتور را تضمین می‌کند، بلکه از بروز سر و صدای اضافی، نشت گرد و غبار به داخل محیط و هزینه‌های تعمیراتی ناشی از نصب نادرست جلوگیری می‌کند. این مقاله به‌صورت جامع و مرحله‌به‌مرحله، نحوه نصب صحیح جارو مرکزی را در هر دو محیط مسکونی و اداری تشریح می‌کند.

اجزای اصلی در فرآیند نصب و مشخصات فنی آن‌ها

پیش از شروع عملیات نصب، شناخت دقیق اجزای اصلی سیستم و استانداردهای آن‌ها ضروری است:

۱. نوع موتور و دستگاه (Power Unit)

این واحد قلب سیستم است و شامل موتور، فیلترها و مخزن جمع‌آوری زباله است.

• محل نصب: باید در مکانی دور از فضای زندگی (مانند پارکینگ مسقف، زیرزمین، یا موتورخانه) نصب شود.
• نیازهای محیطی: نیاز به تهویه مناسب (حداقل یک خروجی تهویه برای دفع هوای دمیده شده توسط موتور)، دسترسی برای تخلیه مخزن و سرویس دوره‌ای دارد.
• مشخصات فنی: قدرت موتور معمولاً بر حسب وات (W) یا واحد مکش (Air Watts) مشخص می‌شود. برای منازل مسکونی استاندارد، توان مکش باید قادر به ایجاد خلاء کافی برای پوشش کل مساحت باشد.

۲. شبکه لوله‌کشی (Piping Network)

شبکه‌ای است که مسیر انتقال آلاینده‌ها را فراهم می‌کند.

• جنس لوله: لوله‌های PVC مخصوص جارو مرکزی (معمولاً با قطر ۲ اینچ یا ۵۰ میلی‌متر) که دارای دیواره داخلی صاف و ضد الکتریسیته ساکن (Anti-Static) هستند، باید استفاده شوند. استفاده از لوله‌های آب یا فاضلاب معمولی به دلیل زبری داخلی و احتمال چسبیدن ذرات ممنوع است.
• اتصالات: باید از اتصالات و زانویی‌های مخصوص با شعاع انحنای زیاد استفاده شود تا از گیر کردن زباله و افت فشار جلوگیری شود.

۳. پریزها (Valves)

نقاط دسترسی کاربر به سیستم در فضاهای مختلف ساختمان.

• نوع اتصال: دارای دو پورت هستند؛ یکی برای جریان هوا و دیگری برای سیم کنترل فرمان (Low Voltage Control Wire).
• نصب: معمولاً در ارتفاع استاندارد ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر از سطح کف نصب می‌شوند.

۴. خرطومی و تجهیزات جانبی

شامل شلنگ‌های انعطاف‌پذیر، دسته‌های تلسکوپی، نازل‌های مختلف (فرچه پارکت، نازل درزگیر و غیره).

۵. سیم فرمان (Control Wire)

یک سیم دوقطبی کم‌ولتاژ (معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ولت) که از هر پریز به برد هوشمند دستگاه کشیده می‌شود تا با اتصال خرطومی به پریز،با دستور مدار فرمان و موتور روشن شود.

مراحل نصب جارو مرکزی در منازل مسکونی استاندارد

نصب موفقیت‌آمیز نیازمند رعایت ترتیب و دقت در هر مرحله است.

مرحله ۱: طراحی نقشه لوله‌کشی و تعیین مسیر

این مرحله حیاتی‌ترین بخش است و مستقیماً بر عملکرد سیستم تأثیر می‌گذارد.

1. تعیین محل پریزها: موقعیت پریزها باید طوری انتخاب شود که شعاع پوشش خرطومی استاندارد (حدود ۹ متر برای شلنگ‌های ۳۰ فوتی) بتواند کل فضای مورد نظر را پوشش دهد. بهتر است پریزها در مرکز ناحیه خدماتی یا در نزدیکی درب‌ها قرار گیرند.
2. مسیرهای لوله: مسیر لوله‌ها باید تا حد امکان مستقیم باشد. باید سعی شود از کمترین تعداد زانویی و انشعاب استفاده شود.
   • قانون زانویی: برای هر ۹۰ درجه تغییر مسیر، یک زانویی استفاده می‌شود. اگر فاصله بین دو پریز نیاز به دو زانویی داشت، از یک زانویی ۴۵ درجه به جای دو ۹۰ درجه استفاده شود تا افت مکش به حداقل برسد.
   • افت فشار تئوری: افت فشار ناشی از یک زانویی ۹۰ درجه تقریباً معادل افزایش طول لوله به میزان ۱.۵ تا ۲ متر است.

مرحله ۲: تعیین محل بهینه موتور مرکزی

محل نصب باید با رعایت شرایط زیر انتخاب شود:

• دسترسی: باید فضای کافی برای دسترسی به مخزن تخلیه و پنل سرویس موتور وجود داشته باشد.
• صدا: موتورهای مرکزی می‌توانند پرصدا باشند. نصب در پارکینگ یا انباری دور از اتاق خواب ارجح است.
• تهویه: خروجی هوای موتور باید به فضای باز هدایت شود یا در محلی با تهویه عالی قرار گیرد.

مرحله ۳: اجرای شبکه لوله‌کشی (قبل از نازک‌کاری)

این عملیات معمولاً قبل از گچ‌کاری یا نصب کاشی و سرامیک انجام می‌شود.

1. برش و چسباندن لوله‌ها: لوله‌ها با استفاده از چسب مخصوص PVC که دو جزء دارد (Activator و Primer) متصل می‌شوند. سطح مقطع لوله و رابط باید کاملاً تمیز و عاری از روغن باشد.
2. مونتاژ اتصالات: اتصالات باید با دقت و فشار مناسب در محل خود قرار گیرند تا چسبندگی کامل ایجاد شود. هرگونه اتصال شل منجر به نشت هوا و کاهش شدید مکش می‌شود.
3. نصب لوله فرمان: سیم فرمان کم‌ولتاژ باید موازی با لوله اصلی و در نزدیکی آن نصب شود. این سیم از هر پریز به سمت محل نصب موتور هدایت می‌شود. در نقطه‌ای که پریز نصب خواهد شد، سیم باید حدود ۳۰ سانتی‌متر اضافه رها شود تا در مرحله نهایی به پریز متصل گردد.
4. مسیر لوله‌کشی: لوله‌ها باید در سقف کاذب یا داخل دیوارها و یا از کف نصب شوند. توجه شود که لوله‌ها نباید در معرض لوله‌های آب گرم یا تأسیسات دارای حرارت بالا دوری کنند.

مرحله ۴: نصب پریزهای مکش (Wall valves)

این مرحله پس از اتمام گچ‌کاری و قبل از رنگ‌آمیزی نهایی انجام می‌شود.

1. برش محل نصب: با استفاده از شابلون ارائه شده توسط سازنده، محل دقیق پریز بر روی دیوار مشخص می‌شود.
2. نصب بدنه پریز: بدنه پریز به گونه‌ای روی دیوار نصب می‌شود که دهانه آن به سمت پایین متمایل باشد (برای جلوگیری از ورود آب در صورت شستشو).
3. اتصال سیم فرمان: دو سر سیم فرمان رها شده در دیوار به ترمینال‌های مربوطه در پشت پریز متصل می‌شوند.

4. نصب درپوش پریز

مرحله ۵: تست عملکرد اولیه شبکه (تست فشار)

پیش از نصب موتور، شبکه لوله‌کشی باید به طور کامل تست شود.

1. مسدودسازی ورودی: تمامی پریزها و ورودی موتور باید مسدود شوند.
2. تست با دستگاه دودی یا فشارسنج: در حالت ایده‌آل، یک پمپ خلأ کوچک یا دستگاه تست فشار مخصوص به یکی از پریزها متصل شده و فشار منفی شبکه (بدون موتور اصلی) بررسی می‌شود. هرگونه افت فشار در زمان مشخص، نشان‌دهنده نشت در اتصالات است.
3. تست با موتور موقت: در پروژه‌های بزرگ‌تر، ممکن است از یک موتور موقت برای تست مکش تمام پریزها استفاده شود تا هرگونه گرفتگی یا ضعف اتصال شناسایی گردد.

مرحله ۶: نصب دستگاه ، اتصالات نهایی و راه‌اندازی

این مرحله پس از اتمام نازک‌کاری و کف‌سازی انجام می‌شود.

1. نصب دستگاه: موتور و مخزن به پایه نصب خود محکم شده و دریچه ورودی اصلی لوله به کوپل دستگاه توسط خرطومی رابط متصل می‌شود.
2. اتصالات برق: سیم‌کشی برق اصلی (۲۲۰ ولت) به ترمینال‌های موتور وصل می‌شود. همچنین، سیم فرمان (کنترل ولتاژ پایین) از کلید اصلی موتور به ترمینال‌های مربوطه وصل می‌گردد.
3. آزمایش نهایی: دستگاه روشن شده و عملکرد هر پریز بررسی می‌شود. با اتصال خرطومی به هر پریز، موتور باید به طور خودکار شروع به کار کند. قدرت مکش در دورترین نقطه باید قابل قبول باشد.

1. محاسبه جریان هوا: قدرت مکش یک سیستم جاروبرقی مرکزی با فرمول ساده‌ای قابل اندازه‌گیری نیست، اما می‌توان با استفاده از تست‌های میدانی جریان هوا (CFM) و فشار استاتیک (Inches of Water Lift) اطمینان حاصل کرد. در حالت ایده‌آل، یک سیستم خانگی باید حداقل ۱۰۰ تا ۱۲۰ اینچ آب لیفت داشته باشد.
2. کیفیت اتصالات: تمام اتصالات چسبی باید پس از خشک شدن کامل (حداقل ۲۴ ساعت) تحت فشار قرار نگیرند.
3. حفاظت در برابر رطوبت: در مناطقی که احتمال نفوذ رطوبت وجود دارد (مانند سقف‌های در معرض نشت)، لوله‌کشی باید با عایق‌بندی مناسب یا استفاده از پوشش محافظ انجام شود.
4. بهداشت پریز: نباید هیچ گونه مواد مایع یا اجسام بزرگ‌تر از قطر لوله (۵۰ میلی‌متر) وارد پریز شود.

خطاهای رایج در نصب جارو مرکزی

نادیده گرفتن جزئیات فنی منجر به شکست عملکردی سیستم می‌شود:

• نصب موتور در فضای کوچک و بدون تهویه: این امر باعث داغ شدن بیش از حد موتور، کاهش عمر مفید و کاهش محسوس توان مکش می‌شود.
• استفاده از لوله‌های غیراستاندارد: لوله‌های زبر داخلی باعث کاهش جریان هوا تا ۳۰ درصد می‌شوند.
• استفاده از زانویی‌های تند (کونیکال): زانویی‌های با شعاع کم، تبدیل جریان از لمینار به توربولانت را شدیداً افزایش داده و باعث گیر کردن مواد حجیم می‌شوند.
• بی‌توجهی به فاصله و ارتفاع پریزها: پریزهای خیلی دور از هم باعث می‌شوند که کاربر مجبور به استفاده از شلنگ‌های خیلی بلند شده که خود عامل افت مکش است.
• عدم تست نهایی: عدم تست فشار و نشتی منجر به نصب نهایی یک سیستم با مکش ضعیف می‌شود که به سختی قابل اصلاح است.

توصیه‌های مهم ایمنی

1. قطع برق: قبل از هرگونه دستکاری در سیم‌کشی برق اصلی موتور، برق ورودی به دستگاه باید کاملاً قطع شود.
2. نصب الکتریکی: اتصال برق موتور باید توسط برق‌کار مجاز انجام شود و سیم‌کشی باید بر اساس استانداردها (سیم نمره مناسب و ارت صحیح) انجام پذیرد.
3. سرویس دوره‌ای: سیستم باید حداقل سالی یکبار توسط متخصص بررسی شود. فیلترها باید تمیز یا تعویض شوند و مخزن به‌طور منظم تخلیه گردد.

نتیجه‌گیری

اجرای درست و دقیق مراحل نصب جارو مرکزی، از طراحی اولیه نقشه تا تست نهایی، باعث افزایش عمر دستگاه، کاهش مصرف انرژی و ایجاد تجربه‌ای راحت‌تر و بهداشتی‌تر در نظافت می‌شود. رعایت اصول فنی مانند کم کردن زانویی‌ها، استفاده از لوله‌های ضد الکتریسیته ساکن و اطمینان از آب‌بندی کامل اتصالات، کلید موفقیت پروژه است. چه در واحدهای مسکونی کوچک و چه در محیط‌های اداری بزرگ، توجه به این جزئیات تضمین‌کننده یک سیستم کارآمد برای سال‌های آینده خواهد بود.

گروه آرمیداس با تکیه بر سال‌ها تجربه در تولید و نصب جارو مرکزی، آماده ارائه مشاوره، طراحی تخصصی نقشه‌های لوله‌کشی و اجرای کامل پروژه‌های ساختمانی با رعایت تمامی استانداردهای بین‌المللی است.